GEOPOLITIKA
Ministarstvo
odbrane stavilo je vještačku inteligenciju u središte svoje strategije
održavanja položaja SAD kao najveće svjetske vojne sile. Naučnici i aktivisti
uznemireni su mogućim posljedicama robotske trke
FOTO: (PROMO)
Mali dron prolazi
pored makete bliskoistočnog sela i usredotočuje se na građevinu sličnu džamiji,
a njegova kamera traži ciljeve.
Niko daljinski ne
upravlja dronom, običnim aparatom koji se može kupiti na “Amazonu”.
No, opremljen naprednim softverom vještačke inteligencije, pretvorio se u
robota sposobnog da pronađe i prepozna grupu ljudi koji naoružani kopijama
puške AK-47 glume pobunjenike.
Crveni
pravougaonik zatreperio je na monitorima inženjera koji prate probu. Dron je
uočio čovjeka skrivenog u sjenkama, a ta predstava lovačke vještine je sablasna
najava načina na koji Ministarstvo odbrane SAD namjerava da preobrazi
ratovanje.
Ministarstvo
odbrane stavilo je vještačku inteligenciju u središte svoje strategije
održavanja položaja SAD kao najveće svjetske vojne sile. Troši milijarde dolara
na razvoj takozvanog autonomnog i poluautonomnog oružja i stvaranje arsenala
oružja koje je do sada postojalo samo u filmovima i naučnoj fantastici.
Naučnici i aktivisti uznemireni su mogućim posljedicama robotske trke.
Ministarstvo
odbrane stvara robotske borbene lovce koji će letjeti u bitku uz avione s
ljudskom posadom. Isprobalo je projektile koji sami odlučuju šta će napasti i
izgradilo brodove koji mogu da tragaju za neprijateljskim podmornicama i u
stopu ih prate hiljadama kilometara bez ikakve ljudske pomoći.
Zvaničnici
Ministarstva kažu da je to oružje neophodno kako bi SAD zadržale vojnu prednost
nad Kinom, Rusijom i drugim suparnicima koji također nemilice troše novac na
slična istraživanja (kao i američki saveznici, na primer Velika Britanija i
Izrael). Posljednjim budžetom Ministarstva predviđeno je da se u sljedeće tri
godine osamnaest milijardi dolara potroši na tehnologiju, između ostalog i onu
neophodnu za autonomno oružje.
“Kina i
Rusija razvijaju borbene mreže dobre koliko i naše”, kaže Robert Work,
zamjenik ministra odbrane SAD. “Njihove mreže vide koliko i naše i mogu da
bacaju navođenu municiju daleko koliko i naše. Mi želimo samo da se postaramo
da pobjeđujemo brzo kao što smo pobjeđivali u prošlosti.”
Baš kao što je
Industrijska revolucija potakla nastanak noćnih mašina za uništenje kao što su
avioni i tenkovi, tehnologija vještačke inteligencije omogućava Ministarstvu
odbrane da ljude na bojištu zamjeni mašinama baš kao što preobražava i svakodnevni
život.
U vojnim
krugovima ne raspravlja se više o tome treba li stvarati autonomno oružje, nego
o tome koliko mu nezavisnosti treba dati. Vazduhoplovni general Pol Salva
nedavno je izjavio da bi Amerika za oko deset godina mogla imati potpuno nezavisne
robote koji bi samostalno odlučivali koga i kada da ubiju, ali da ne namjerava
da ih stvara.
Američki
zvaničnici tek počinju da shvataju posljedice dejstva oružja koje bi jednog
dana moglo da djeluje samostalno, a nema ni saglasnosti o tome treba li SAD da
traže međunarodne sporazume o zabrani takvog oružja ili da ga prave kako ne bi
zaostale za protivnicima.
Od sredine
prošlog vijeka vojna strategija SAD zasnivala se na ogromnim tehnološkim
prednostima. Tokom Hladnog rata Americi je prednost pružao nadmoćni nuklearni
arsenal, a kasnije navođeni projektili.
Tih prednosti
više nema, a od svih novonastalih tehnologija kao što su genomika i
minijaturizacija, “najširu primenu na najveći broj zadataka Ministarstva
odbrane imaju jedino vještačka inteligencija i autonomija”, kaže Robert Work.
Stručnjaci van
Ministarstva odbrane ne vjeruju da će SAD moći da održavaju svoju vojnu nadmoć
korištenjem vještačke inteligencije. Odbrambena industrija više ne obavlja
istraživanja kao u vrijeme Hladnog rata, a Ministarstvo odbrane više nema
monopol na vrhunsku tehnologiju koja stiže iz Silicijske doline, Evrope i
Azije.
Moćna vještačka
inteligencija kakvu Ministarstvo odbrane želi da koristi već je duboko utkana u
svakodnevni život. Vojna tehnologija često kaska godinama za onim što može da
se kupi u prodavnici elektronske opreme.
“Da budemo
iskreni, američki snabdjevači mogu da budu zaista prvi na nekim poljima i da
ozbiljno kasne na drugim”, kaže tridesetosmogodišnji major Brian Hili,
pilot aviona F-35. Taj najnoviji i tehnološki najnapredniji mlazni borbeni
lovac opremljen je sistemom za upravljanje glasom koji je pogodan za mijenjanje
stanica na radiju i za malo šta drugo. “Bilo bi sjajno kad bismo uključili
Apple ili Google”, dodaje Hili.
Osim praktičnih
problema, spajanje sve sposobnije automatizacije i oružja izazvalo je burne
rasprave među pravnicima i etičarima. Pitanja su brojna, a odgovori sporni.
Može li se mašini povjeriti smrtonosna sila? Ko je kriv ako robot napadne
bolnicu ili školu? Da li je smrt koju izazove mašina veće kršenje ljudskog
dostojanstva nego ako smrtonosni udarac zada čovjek?
Uputstvo
Ministarstva odbrane kaže da autonomno oružje mora da posjeduje
“odgovarajući nivo ljudske procjene”. Naučnici i stručnjaci za
ljudska prava smatraju da je to mjerilo preširoko i žele da se takvo oružje
podvrgne “značajnoj ljudskoj kontroli”.
Novo oružje bilo
bi brže i preciznije od svega što čovjek može i smanjilo bi broj – i troškove –
vojnika i pilota izloženih smrti ili sakaćenju u bici. U središtu promjene koju
zamišlja Ministarstvo odbrane jeste koncept koji zvaničnici zovu kentaurska
borba. Nazvana po mitskom biću koje je pola čovjek, pola konj, ova strategija
želi ljudskom kontrolom i autonomnim oružjem da poveća vještine vojnika, pilota
i mornara, a ne da ih zamjeni.
“Vlada
veliki strah od robota-ubica i Skynet-a” smrtonosne vještačke
inteligencije iz filmova o Terminatoru, kaže Robert Work. “Naša zamisao
uopšte nije takva.”
Kada dođe do
odluke o životu i smrti, “uvijek će biti uključen i čovjek”, dodaje
on.
No, postoji
duboka sumnja u to da se te granice neće pomjerati. Stotine stručnjaka
upozorile su prošle godine u otvorenom pismu da bi razvoj i najglupljeg
inteligentnog oružja mogao podstaći svjetsku trku u naoružanju. Ishod bi bili
inteligentni roboti sposobni da ubiju, jeftini i na raspolaganju odmetnutim
državama i nasilnim ekstremistima.
“Autonomno oružje
postalo bi kalašnjikov sutrašnjice”, stoji u pismu.
(TBT, NYT, Autori
Mahttew Rosenberg i John Markoff )
