Nakon što je liberalni premijer Marjan Šarec iz stranke lijevog centra u januaru podnio ostavku jer, kako je objasnio, njegova manjinska vlada ne može dobro obavljati posao, predsjednik Slovenije Borut Pahor je imenovao Janeza Janšu za mandatara nove vlade, pošto je njegova partija desnog centra Slovenačka demokratska stranka (SDS) postigla koalicioni dogovor koji će imati većinu u parlamentu. Janša je oformio neobičnu alijansu četiri partije, od sopstvene nacionalističke desnice do stranke lijevog centra.
Skupština je podržala Janšin kabinet čime je on i formalno treći put postao premijer i čime je dobro poznata noćna mora Brisela sada ponovo postala stvarnost.
Prvi potezi – smjene šefova policije
Prvo što je nova vlada na čelu sa Janšom uradila jeste smena šefova policijskih snaga, vojske, obavještajnih i sigurnosnih službi Ministarstva odbrane.
Smijenjeni su komesar policije Tatjana Bobnar, načelnik generalštaba Alenka Ermenc i direktor Vojno-obavještajne služne Slovenije (OVS) Dejan Matijević. Njih će zameniti Anton Travner, Robert Glavaš i Andrej Osolnik.
Janša i na čelu štaba za borbu protiv epidemije
Nova slovenačka vlada osnovala je štab za borbu protiv epidemije virusa korona na čijem čelu je premijer Janez Janša. Svi članovi Vlade na sjednici su imali zaštitne maske na licu, prenose mediji.
Novi direktor obavještajne službe SOVA Andrej Rupnik, koji je i sekretar vladinog kriznog štaba rekao je da je situacija ozbiljna.
– Možemo reći da je vrag odnio šalu – izjavio je Rupnik.
Brisel zabrinut
Ono što posebno brine Brisel jeste to što Janša, ne samo da ima biografiju sličnu onoj mađarskog premijera Viktora Orbana, već i koristi njegove metode i retoriku.
Iako Slovenija važi za posvećenu članicu Evropske unije, pobjeda Janše dodaje još jedan snažan glas protiv migranata i trenutku kada se stari kontinent suočava sa pretnjom nove izbjegličke krize.
Inače, Orbanova partija je više puta i finansirala Janšinu kampanju.
Da li je moguće da Slovenija sa Janšom na čelu bude sličnija Mađarskoj? Izgleda da jeste. Naime, Janšin savez obećava da će vratiti obaveznu vojnu službu, pooštriti kontrolu na granicama Slovenije i povećati natalitet u zemlji od dva miliona ljudi.
Međutim, treba imati na umu da ovakva koalicija prilično klimava, pa bi Janša morao da pazi da ne pretjeruje, ukoliko želi da se održi na vlasti. Ali, kako piše “Politiko”, Janša je poradio na imidžu. Na parlamentarnim izborima 2018. godine, kada je SDS osvojio najviše glasova, niko nije želio s njim ići u koaliciju. To se sada promijenilo i on sada izgleda kao čovjek koji može sarađivati sa svima.
“Politički preživljavač”
Janša je prvi put postao premijer 2004. godine, odmah nakon što je Slovenija pristupila EU.
Ironično za nekoga ko je svoje ime stekao kao novinar disident, optužen je da vrši pritisak na novinare i izgubio je sljedeće izbore nakon što je iz Finske optužen za podmićivanje tokom kampanje 2008. godine.
Povukao se sa funkcije premijera u drugom mandatu 2013, nakon manje od dvije godine, zbog korupcionaškog skandala.
Janša, osuđen zbog primanja mita po vojnom ugovoru s finskom kompanijom “Patrija” tokom prvog mandata (2004-2008), uspio je da Ustavni sud poništi tu kaznu.
Negirao je krivično djelo i Ustavni sud je 2015. godine odbacio prethodnu presudu.
Jedan bivši agent slovenačke vojno-obavještajne službe je u martu 2011. optužio Janšu da je tokom raspada Jugoslavije kada je vršio dužnost ministra odbrane Slovenije, bio uključen u krijumčarenje oružja.
Njegova partija također je na udaru krtiki zbog navodnih veza sa neonacističkom grupom “Krv i čast”. Novinar koji je otkrio vezu, Anuška Delić, optužena je 2013. za posjedovanje vojnih tajni. Optužbe protiv nje su odbačene nekoliko godina kasnije.
Uprkos ovim skandalima Janša je uspio opstati u politici čime je stekao reputaciju “političkog preživljavača”.
Kontroverzna uloga u raspadu Jugoslavije
Janša je diplomirao odbranu i bio je član Socijalističke omladine Slovenije. Početkom osamdesetih godina prošlog vijeka postao je poznat u tadašnjoj SFRJ po kritičkim člancima u listu „Mladina“.
Njegovim hapšenjem u maju 1988. započet je „Proces protiv četvorice“ zbog otkrivanja vojne tajne. Janša je tada osuđen na 18 mjeseci zatvora, što je izazvalo talas demonstracija u Sloveniji. Hapšenja su katalizirala tzv. Pokret slovenačkog proljeća, ključnu epizodu raspada Jugoslavije.
Zbog pritiska javnosti pušten je iz zatvora 1989, a u maju 1990. postaje slovenački ministar odbrane, te je bio jedan od lidera Slovenačke teritorijalne odbrane tokom kratkog rata 1991. kada se Slovenija odvojila od Jugoslavije.
Godine 1994. slovenački parlament razriješio ga je dužnosti ministra zbog afere „Depala vas“, čiju okosnicu je predstavljala odluka vojnih organa da uhapse civila, za koga se tvrdilo da je neovlašteno sakupljao vojne podatke.
U međuvremenu, 1993. je imenovan za lidera SDS i od tada je na njenom čelu.
Šverc oružja
Bivši agent slovenačke vojnoobavještajne službe je u martu 2011. optužio Janeza Janšu da je tokom raspada Jugoslavije kada je vršio dužnost ministra odbrane Slovenije, bio uključen u krijumčarenje oružjem. Janšu je za šverc oružjem optužio i austrijski novinar Rihard Šnajder u svojoj knjizi „Šta nam možete“, gdje je naveo da je Janez uzimao proviziju od 250.000 dolara po brodu za oružje koje je išlo u Republiku Hrvatsku i Republiku BiH.
Janša je odbacio te navode.
– Kao ministar odbrane bio sam jedan od potpisnika dozvola za promet i tranzit vojne opreme i oružja i sve te dozvole su još uvek u arhivu Ministarstva odbrane – rekao je on.
Kako je naveo, on nikada lično nije bio u Luci Koper gdje je dolazila vojna oprema i oružje za “odbranu” Slovenije. On tvrdi da je ta oprema dolazila “za potrebe slovenačke odbrane”, ali i za legalni tranzit.
U Šnajderovoj knjizi se tvrdi da su agenti francuske tajne službe kontaktirali Marina Tomulića, koji je predstavljen kao lobista Franje Tuđmana, koji je uspeo da nabavi oružje u vrijednosti od 400 miliona dolara.
Janša je rekao da ne poznaje Šnajdera, koji ga nije kontaktirao u vezi s knjigom, a Tomulićeve navode nazvao “čistom izmišljotinom”.
(TBT)
