ANALITIKA
Prije nekoliko dana turske vazduhoplovne
snage su oborile ruski avion SU-24. Najnormalnije za očekivati je da će Rusija
uzvratiti Turcima više nego adekvatno. U krajnjoj mjeri teorije zavjere sugeriraju
mogućnost da ruski avion nije oboren toliko zbog narušavanja turskog vazdušnog
prostora, koliko zbog zaštite do jučer, ne tako svjetski poznate, turkmenske
manjine u Siriji, na koju Ankara gleda kao na dio svoje dijaspore na Bliskom
Istoku. Ko su ustvari sirijiski Turkmeni?
Piše Metodi Metodijev, thebosniatimes.ba
Prije nekoliko dana turske vazduhoplovne
snage oborile su ruski avion SU-24. Najnormalnije za očekivati je da će Rusija
uzvratiti Turcima više nego adekvatno. Reakcije Moskve su jednoznačne, ali nisu
u istom smjeru, i najvjerovatnije osim već navedenih ekonomskih, uslijediće i
dodatne diplomatske i Bog zna kakve još posljedice. Ali će najviše Turska
izgubiti od priliva ruskih turista koji je u prošloj 2014. godini bio 4,8
miliona ljudi i respektivnih oko 2,5 milijarde dolara za tursku privredu. Još
više, na neodređeno vrijeme su prekinuti svi vojni kontakti između Moskve i
Ankare, a u Siriji je već instaliran najmoderniji ruski protivraketni sistem S-400
(uveden za eksploataciju u ruskoj armiji 2007. godine), a osim toga važan je i dolazak
raketne krstarice „Moskva“ u Latakiju.
U krajnjoj mjeri teorije zavjere sugeriraju
mogućnost da ruski avion nije oboren toliko zbog narušavanja turskog vazdušnog
prostora, koliko zbog zaštite do juče, ne tako svjetski poznate turkmenske
manjine u Siriji, na koju Ankara gleda kao na dio svoje dijaspore na Bliskom
Istoku. Ko su ustvari sirijiski Turkmeni? Ovo je manjina u Siriji turskog
podrijetla i identiteta koji govore turski jezik. Njihova religija je sunitski
Islam, prema različitim izvorima broj Turkmena u Siriji se kreće između 200.000
i 3,5 miliona. Žive u seoskim regijama oko Damaska, Homsa, Alepa, Latakije i
Hamme.
Turkmeni su se naselili u predjelima
današnje Sirije još u doba vladavine Seldžuka u XI vjeku. S početkom građanskog
rata u Siriji ova manjina čvrsto kreće u borbu na strani opozicione Slobodne
sirijske armije i ratuje protiv vojske Predsjednika Bašara Asada (pošto za
vrijeme vladavine njegovog oca Hafeza Asada i samog Bašara Asada im nije bilo
dozvoljeno da se izjašnjavaju kao Turkmeni, da uče i govore turki jezik), ali
istovremeno surađuju i sa ISIL-om. U svakom trenutku sirijski Turkmeni
posmatraju reakcije Ankare i neprekidno računaju na zaštitu i pomoć od strane
Turske. Osnovne ratne jedinice Turkmena su tzv. Sirijske turkmenske brigade,
koje do ovog trenutka uspješno brane regije u kojima žive pripadnici te
manjine.
Vojna struktura Turkmena je sastavljena od
nekoliko pješadijskih brigada koje operiraju u regijama Latakije, Alepa, Homsa,
al-Raqqe, Damaska, Hame i Tartusa. Brigade se politički i vojno rukovode iz
Sirijskog turkmenskog nacionalnog vijeća sa sjedištem u Istanbulu. Realno, prve
turkmenske jedinice su formirane u toku 2012. godine, a mnogi izvori potvrđuju
da su vojničke brigade dobivale obuke od instruktura specijalnih snaga Turske u
sekretnim logorima na teritoriji Sirije, Iraka i same Turske. Turkmenski borci
u regiji Latakija su poznati kao Brigada turkmenskih planina, a borci se
regrutuju od turkmenskih sela koja se nalaze između turske granične provincije
Hataj i grada Latakija. Brigada se nalazi na prvoj liniji između sela Alevita i
sela Turkmena i njen komandant je pukovnik Muhamed Auad. U brigadi postoje 12
posebnih jedinica (bataljona), a osnovana u 2013. godini.
Druga turkmenska brigada ratuje u
provinciji Alepo i njen komandant je Ali Bašer. U provinciji al-Raqqa operira
brigada „Enver ul-Hak“ i njen komandant je šejk Abdulah Dede. U ostalim
regijama turkmenske jedinice ratuju kao formacije i pod vođstvom Slobodne
sirijske armije.
Prema jednom izvještaju UN-a u toku ove
godine sirijski Turkmeni su postali jedan od glavnih ciljeva IDIL-a i nad njima
je vršen genocid, kao što je i nad predstavnicima drugih manjina u regijama
koje IDIL drži pod kontrolom.
Prema svim raspoloživim podacima se može
napraviti zaključak da je oboreni ruski avion letio iznad pozicija sirijskih turkmena
prilikom obaranja i taj neprijateljski akt Turske prema Rusiji je jasan signal
Ankare da Turci neće tolerirati vojne operacije protiv sirijiskih Turkmena koje
Turska otvoreno podržava. Turski Predsjednik Redžep Erdogan je i javno izjavio
da: „…Turska ne želi eskalaciju konflikta, ali će svim snagama štititi braću
u Siriji…“. Sa druge strane ako bude naknadno dokazano da je ruski avion
izvršavao operacije protiv turkmenskih boraca, a ne protiv IDIL-a, biće
potvrđena teza da je glavni cilj Moskve uništavanje cijele sirijske opozicije a
ne samo IDIL-a. Ovim incidentom na neki način Ankara je jasno podcrtala i
„crvenu liniju“ za ciljeve koje se mogu gađati na sirijiskoj teritiriji.
Međutim, bez jasne vizije oko kreiranja
tzv. anti-IDIL koalicije i vizije za budućnost Sirije kao i određivanja ko su
teroristi u ovoj zemlji se može očekivati da incidenti poput obaranja SU-24
neće biti veliki izuzetak…
(The Bosnia Times)
